Posiadania nie wolno naruszyć, nawet jeśli posiadacz jest w złej wierze i nie ma tytułu prawnego do sprawowania władztwa nad rzeczą. O naruszeniu posiadania mówimy na przykład, gdy posiadaczowi zabrano rzecz ruchomą lub zajęto nieruchomość, co jest równoznaczne z utratą posiadania, a także gdy jego posiadanie jest ograniczone działaniem innych osób, używających rzeczy bez zgody posiadacza, systematycznie przechodzących przez jego grunt itd. Prawo cywilne przewiduje ochronę posiadacza, przyznając mu w tym celu dwa rodzaje środków:

– umowa o pracę

– powołanie,

– wybór,

– mianowanie,

– spółdzielcza umowa o pracę.

Podstawową formą nawiązania stosunku pracy jest umowa o pracę. Dotyczące umowy o pracę przepisy stosowane są w dość szerokim zakresie także do stosunków pracy wynikających z mianowania (nominacji), wyboru i innych źródeł. O umowie o pracę będzie mowa osobno.

Osoba prawna jako twór sztuczny nie może dokonywać czynności prawnych w taki sposób, jak to robią osoby fizyczne. Nie ma ust, by wypowiedzieć oświadczenie woli, ani rąk, którymi mogłaby je podpisać. Osoba prawna dokonuje czynności prawnych za pomocą swych organów.

Organ to osoba fizyczna lub kilka osób, które zgodnie z przepisami określającymi ustrój danej osoby prawnej, tworzą, urzeczywistniają i wyjawiają jej wolę. W znaczeniu fizycznym wola organu jest oczywiście tylko wolą człowieka lub ludzi tworzących organ, jednak w znaczeniu prawnym wola ta jest bezpośrednio wolą samej osoby prawnej.

Współwłasność jest szczególną odmianą własności, charakteryzującą się wielością podmiotów prawa własności. O współwłasności mówimy wówczas, gdy rzecz stanowi jednocześnie własność kilku osób. Prawo cywilne odróżnia dwie formy współwłasności:

– współwłasność łączną,

– współwłasność w częściach ułamkowych.

Współwłasność łączna powstaje i może istnieć tylko w przypadkach przewi-dzianych przepisami, w ramach szczególnego stosunku osobistego łączącego strony. Takim stosunkiem jest przede wszystkim stosunek między małżonkami, gdzie współwłasność występuje z reguły w postaci tzw. małżeńskiej wspólności ustawowej (art. 31-46 k.r. i op.) i z pewnymi wyjątkami obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Współwłasność łączna występuje też między wspólnikami w spółce cywilnej.

Czynność prawna, aby być ważną i w pełni skuteczną, to znaczy, aby wywołać zamierzone przez strony skutki, powinna odpowiadać określonym wymaganiom. Wymagania te nazywamy przesłankami jej ważności. Przesłanki ważności czynności prawnej można sformułować jak następuje:

– Osoba dokonująca czynności prawnej musi posiadać zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych. Co do tej ostatniej kwestii należy przypomnieć, że o ile generalnie wymagana jest pełna zdolność do czynności prawnych,- to w wymienionych w kodeksie cywilnym przypadkach wystarcza posiadanie zdolności ograniczonej, na przykład przy dokonywaniu zakupów przez osobę, która nie ukończyła jeszcze 18 lat, za pieniądze pochodzące z wynagrodzenia za pracę. Trzeba też zwrócić uwagę na możność zawierania przez osoby niezdolne do czynności prawnych – a więc najczęściej przez dzieci poniżej 13 lat – umów należących do powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Mimo braku zdolności do czynności prawnych jednej ze stron umowy takie stają się ważne w chwili wykonania, chyba że umowa pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych (art. 14 k.c.).

Umowa o dzieło jest zawsze odpłatna. Przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie ustalone w umowie. Jeśli nie umówiono wysokości wynagrodzenia, przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie przyjęte za dany rodzaj dzieła, a w razie wątpliwości wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym poczynionym nakładom. Wynagrodzenie przysługuje przyjmującemu zamówienie dopiero po wykonaniu i oddaniu zamawiającemu dzieła, jeśli w umowie nie postanowiono inaczej.

Dłużnik dopuszcza się zwłoki, jeśli z własnej winy nie spełnia świadczenia w terminie umówionym lub oznaczonym w ustawie, a w przypadku gdy termin nie jest oznaczony, jeśli nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela (art. 476 k.c.). y

Od zwłoki należy odróżnić opóźnienie, które polega na tym, że dłużnik nie spełnia świadczenia we właściwym terminie z powodu okoliczności, za które nie odpowiada, a więc bez własnej winy. Rozróżnienie tych dwóch rodzajów spóźnienia się dłużnika ze spełnieniem świadczenia ma istotne znaczenie dla odpowiedzialności dłużnika.

W naszych obecnych warunkach gospodarczych weksle w Polsce nie mają jeszcze tego znaczenia, co w krajach zachodnich. W obrocie wewaątrzkrąjowym występują najczęściej w stosunkach kredytowych.

Weksel to sporządzony w przewidzianej prawem formie dokument, zobowiązujący wystawcę lub wskazaną przez niego osobę do bez-warunkowego zapłacenia w oznaczonym czasie i do rąk określonej osoby wymienionej w tym dokumencie kwoty pieniężnej.

Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy gatunkowo oznaczonych, a biorący zobowiązuje się zwrócić taką samą ilość pieniędzy albo rzeczy tego samego gatunku i jakości.

Pożyczone rzeczy lub pieniądze przechodzą na własność pożyczkobiorcy, stąd też ma on pełne prawo rozporządzenia nimi wedle własnej woli może je zbyć, zniszczyć, zużyć.

Przyczyną niewykonania przez dłużnika świadczeń ustalonych w umowie może być to, że świadczenia takie są niemożliwe do spełnienia. Na przykład dłużnik sprzedał konia wyścigowego, który przed wydaniem go kupującemu zdechł. Spełnienie świadczenia jest w takim przypadku niemożliwe.

Niemożliwość świadczenia, zależnie od okoliczności, prowadzi do różnych skutków prawnych. W szczególności w niektórych przypadkach dłużnik, który nie może spełnić świadczenia, ponosi odpowiedzialność za szkodę, jaką wskutek tego poniósł wierzyciel, w innych zaś przypadkach odpowiedzialności takiej nie ponosi.

Nabycie własności na podstawie umowy w terminologii prawa cywilnego nosi nazwę przeniesienia własności. Jak wspomniano wyżej, należy ono do pochodnych sposobów nabycia własności. Wśród umów przenoszących własność należy zwrócić przede wszystkim uwagę na sprzedaż, a poza tym na takie umowy jak darowizna, zamiana, umowa o dzieło, kontraktacja, pożyczka.

Podstawowym źródłem prawa cywilnego w Polsce jest kodeks cywilny z 23 kwietnia 1964 r., obowiązujący od 1 stycznia 1965 r. Kodeks cywilny dzieli się na cztery księgi, poświęcone kolejno: zagadnieniom ogólnym, własności i innym prawom rzeczowym, zobowiązaniom oraz spadkom. Systematyka kodeksu jest bardzo bogata. Księga dzieli się na tytuły, tytuły rozpadają się na działy, te zaś z kolei składają się z rozdziałów. Zapoznanie się z tekstem kodeksu cywilnego umożliwi dokładniejszą znajomość zastosowanego podziału przepisów.

Stosunek pracy jest to stosunek prawny, w którym pracownik obowiązany jest do osobistego i zgodnego z poleceniami pracodawcy świadczenia pracy określonego rodzaju i na określonym stanowisku, a pracodawca do stworzenia warunków umożliwiających jej wykonywanie oraz wypłaty wynagrodzenia i świadczeń dodatkowych.

Charakterystyczną cechą stosunku pracy jest podporządkowanie pracownika pracodawcy w toku świadczenia pracy. Pracownik ma obowiązek przestrzegać obowiązującego w zakładzie porządku pracy i wykonywać polecenia przełożonych. Mówimy, że pracownik świadczy pracę podporządkowaną.

W prawie cywilnym istnieje zasada, że czynność prawna może być dokonana osobiście lub za pośrednictwem innej osoby. Dokonywanie czynności prawnych przez inne osoby czyni zadość ważnym potrzebom życia codziennego. Przede wszystkim umożliwia podejmowanie tych czynności ze skutkiem prawnym dla osób, nie mających zdolności do czynności prawnych (dzieci do lat 13 i osoby całkowicie ubezwłasnowolnione) oraz dla osób mających ograniczoną zdolność do czynności prawnych (małoletni między 13 a 18 rokiem życia i osoby częściowo ubezwłasnowolnione). Ponadto możność dokonywania czynności prawnych przez inne osoby ogromnie ułatwia wszelkie transakcje, zwłaszcza o charakterze masowym, co nie pozostaje bez wpływu na obrót gospodarczy.