Pojęcie posiadania
Posiadanie polega na sprawowaniu rzeczywistego władztwa nad rzeczą. Posiadanie nie jest więc prawem, lecz stanem faktycznym, w którym posiadacz sprawuje nad rzeczą taką władzę, jaka odpowiada treści jednego z praw podmiotowych (np. własności, użytkowania), niezależnie od tego czy w rzeczywistości przysługuje mu takie prawo. Inaczej można powiedzieć, że jest to moc wykonywania określonego prawa, którą należy odróżnić od samego prawa. Złodziej ma „moc wykonywania prawa własności” nad skradzioną rzeczą, nie ma on jednak „prawa” własności5S.
Posiadanie rozumiane jako stan faktyczny i własnośćlub inne prawo podmiotowe są więc odrębnymi pojęciami i należy je traktować rozłącznie. W praktyce właściciel rzeczy jest najczęściej równocześnie jej posiadaczem, z posiadaniem najczęściej łączy się prawo własności. Wtedy władza faktyczna – posiadanie – opiera się na tytule prawnym, jakim jest własność. Może być jednak inaczej, prawo i stan faktyczny mogą iść własnymi, oddzielnymi drogami.
Posiadanie jest władaniem rzeczą dla siebie samego, we własnym interesie. Tym różni się od dzierżenia, które polega na władaniu rzeczą za inną osobę. Na posiadanie składają się dwa elementy:
– faktyczne władztwo nad rzeczą,
– wola władania rzeczą.
Rodzaje posiadania
– posiadanie samoistne,
– posiadanie zależne,
– posiadanie służebności.
Posiadaczem samoistnym jest posiadacz rzeczy, który nią włada jak właściciel. Nie traci on posiadania przez to, że oddaje rzecz innej osobie w posiadanie zależne.
Posiadaczem zależnym nazywamy tego, kto sprawuje faktyczne władztwo nad rzeczą jako najemca, dzierżawca, użytkownik, zastawnik lub mający inne prawo podmiotowe, z którym łączy się władztwo nad cudzą rzeczą. Do powstania posiadania zależnego dochodzi zazwyczaj w drodze zawarcia odpowiedniej umowy, np. najmu. Posiadanie zależne jest więc sprawowaniem władztwa w zakresie odpowiadającym treści innych praw podmiotowych niż własność. Jak wynika z powyższych uwag, rzecz może się znajdować jednocześnie w posiadaniu dwóch osób, z których jedna włada nią pośrednio (posiadacz samoistny), a druga bezpośrednio (posiadacz zależny), co ma miejsce na przykład przy wynajęciu lub wydzierżawieniu rzeczy. Posiadaczem służebności jest ten, kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości. Rozmiary władztwa nad cudzą rzeczą są tutaj minimalne.