Nabycie i utrata własności w drodze umowy

Nabycie własności na podstawie umowy w terminologii prawa cywilnego nosi nazwę przeniesienia własności. Jak wspomniano wyżej, należy ono do pochodnych sposobów nabycia własności. Wśród umów przenoszących własność należy zwrócić przede wszystkim uwagę na sprzedaż, a poza tym na takie umowy jak darowizna, zamiana, umowa o dzieło, kontraktacja, pożyczka.

Przeniesienie własności rzeczy indywidualnie oznaczonych następuje z mocy samej umowy. Nie jest konieczne przeniesienie posiadania rzeczy na nabywcę, czyli wydanie jej w faktyczne władanie. Własność przechodzi na nabywcę już w chwili zawarcia umowy, chociażby rzecz pozostała w rękach zbywającego lub osoby trzeciej. Moment faktycznego wydania rzeczy jest bez znaczenia dla przejścia prawa własności. Powyższa zasada odnosi się do wszystkich rzeczy indywidualnie oznaczonych, zarówno ruchomych, jak i nieruchomości. Przeniesienie własności rzeczy ruchomych nie wymaga nadania umowie żadnej szczególnej formy, natomiast do zawarcia umowy przenoszącej własność nie

ruchomości wymagana jest pod rygorem nieważności forma aktu notarialnego. Wpis do księgi wieczystej nie należy do przesłanek nabycia własności nieruchomości, stanowiąc jedynie odbicie dokonanej w chwili zawarcia umowy zmiany właściciela .

Inaczej przedstawia się sprawa z przeniesieniem własności rzeczy gatunkowo oznaczonych i rzeczy przyszłych, mających dopiero powstać. Własność takich rzeczy nie przechodzi na nabywcę wraz z zawarciem umowy, lecz dopiero w chwili przeniesienia posiadania. Przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy. Równoznaczne jest wydanie dokumentu, który umożliwia objęcie rzeczy w fizyczne władanie, np. konosamentu, kwitu składowego. Tak więc zawarcie umowy sprzedaży tony koksu nie powoduje jeszcze przejścia własności. Nabywca stanie się właścicielem dopiero w momencie wydania mu przez przedsiębiorstwo opałowe zakupionej ilości koksu.