Partnerzy


Potrącenie

Wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie (kompensację) jest nader roz-powszechnione w odniesieniu do zobowiązań pieniężnych, choć potrąceniu mogą ulegać i inne świadczenia. Potrącenie zachodzi wówczas, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie wierzycielami i dłużnikami (najczęściej z różnych tytułów), a jedna z nich zamiast spełniać swoje świadczenie, odlicza je od świadczenia, które jej się należy. Żaden z wierzycieli nie otrzymuje wówczas do rąk efektywnego świadczenia, ale za to zostaje zwolniony ze swego zobowiązania lub jego części. Pozostała po potrąceniu część należności pozostaje do uregulowania, chyba że należności były równe i uległy całkowitemu potrąceniu.

Istnieje potrącenie umowne, o którym decydują swobodnie strony, oraz potrącenia ustawowe, zachodzące tylko w przypadkach przewidzianych przepisami na podstawie jednostronnego oświadczenia któregokolwiek z dłużników. Do skuteczności potrącenia wymagane są następujące przesłanki:

– muszą istnieć dwie wzajemne wierzytelności,

– wierzytelności te muszą zachodzić między tymi samymi osobami,

– świadczenia, do których strony są wzajemnie obowiązane, muszą być tego samego rodzaju (pieniądze, rzeczy gatunkowo oznaczone tego samego rodzaju i jakości),

– obie wierzytelności muszą być wymagalne i zaskarżalne.

W niektórych przypadkach potrącenie jest niedopuszczalne, na przykład nie można potrącić wierzytelności z należnej drugiej stronie renty alimentacyjnej. Z odnowieniem mamy do czynienia wówczas, gdy dłużnik w celu umorzenia zobowiązania zobowiązuje się za zgodą wierzyciela świadczyć co innego, niż był zobowiązany, albo chociażby to samo, ale z innej podstawy prawnej (art. 506 § 1 k.c.).

Istota odnowienia polega na tym, że strony działając zgodnie postanawiają umorzyć dotychczasowe zobowiązanie i powołać w to miejsce nowe. Różni to odnowienie od świadczenia w miejsce wykonania (por. wyżej), przy którym dłużnik spełnia inne świadczenie niż to, do którego był zobowiązany, a wierzyciel uznaje je za wykonanie zobowiązania. Z odnowieniem mamy do czynienia na przykład wtedy, gdy strony się umawiają, że cena kupna, którą dłużnik ma w terminie zapłacić wierzycielowi pozostanie jeszcze jakiś czas w jego rękach, ale już jako pożyczka. W ten sposób strony umorzyły zobowiązanie z umowy sprzedaży, tworząc w jego miejsce nowe, o odmiennej treści. Jeżeli dłużnik, który na podstawie umowy użyczenia posługuje się bezpłatnie samochodem znajomego, zatrzymuje go nadal, ale już jako rzecz najętą, także mamy odnowienie.

Leave a Reply