Pojęcie osoby prawnej
Próby zdefiniowania osoby prawnej napotykają na trudności. Można przyjąć, że osobą prawną jest wyodrębniona jednostka organizacyjna, która zgodnie z obowiązującymi przepisami może występować jako samodzielny podmiot prawa cywilnego. Jest ona tworem sztucznym, powoływanym przez człowieka. Na istotę osoby prawnej składają się:
– element ludzki, np. załoga przedsiębiorstwa państwowego, członkowie stowarzyszenia wyższej użyteczności i spółdzielni, udziałowcy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
– element majątkowy osoba prawna ma własny majątek, wyodrębiony z majątku członków lub powstały na innej drodze, zespolony w pewną całość osoba prawna odpowiada za swoje zobowiązania własnym majątkiem, a nie majątkiem swoich członków
– element organizacyjny, wyrażający się w istnieniu określonej struktury, a przede wszystkim organów wykonujących w imieniu osoby prawnej wszelkie jej czynności
– cel, określony w przepisach regulujących działalność osoby prawnej albo w statucie.
Wśród osób prawnych można przeprowadzić szereg podziałów stosując rozmaite kryteria.
Ze względu na sposób tworzenia odróżniamy osoby prawne typu instytucjonalnego i osoby prawne typu zrzeszeniowego. Do pierwszej grupy należą osoby prawne tworzone przez państwo w drodze władczego aktu (wyższa uczelnia tworzona ustawą sejmową, przedsiębiorstwo państwowe powoływane przez organ założycielski). Do drugiej grupy zaliczamy osoby prawne powstające na drodze porozumień członków-założycieli (spółka kapitałowa, partia polityczna, spółdzielnia).