Mieszkańcy gminy
O ustroju jednostki samorządu terytorialnego (JST) stanowi jej statut. Realizuje ona zadania określone w ustawach, mające przede wszystkim na celu zaspokajanie potrzeb wspólnoty. Są to tak zwane zadania własne samorządu. Dotyczą m.in.: edukacji publicznej, promocji i ochrony zdrowia, pomocy społecznej, transportu i dróg publicznych, kultury i kultury fizycznej, ochrony środowiska, gospodarki nieruchomościami, polityki prorodzinnej, przeciwdziałania bezrobo- ciu, promocji i współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw. Ustawy mogą też nakładać na jednostki samorządów terytorialnych obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a także przeprowadzania wyborów powszechnych oraz referendów.
Mieszkańcy gminy, powiatu i województwa podejmują rozstrzygnięcia za po-średnictwem organów samorządu terytorialnego. Organami gminy są: rada gminy i wójt lub burmistrz (prezydent miasta), organami powiatu: rada powiatu i zarząd powiatu ze starostą, organami województwa: sejmik województwa i zarząd województwa z marszałkiem województwa. Rady i sejmiki JST są wybierane w tiybie i terminach określonych w ordynacji wyborczej. Ich kadencja trwa cztery lata, licząc od dnia wyborów. Liczba radnych zależy od liczby mieszkańców. Rady i sejmiki JST są organami stanowiącymi i kontrolnymi, podejmują najważniejsze decyzje w formie uchwał. Do ich wyłącznej właściwości należy m.in.: uchwalenie statutu, wybór i odwołanie zarządu powiatu i województwa, stanowienie o kierunkach działania zarządu oraz wójta lub burmistrza (prezydenta miasta), udzielanie absolutorium, uchwalanie budżetu, pisanie sprawozdań z jego wykonania, uchwalanie planów zagospodarowania przestrzennego, tworzenie i likwidacja jednostek organizacyjnych, wyposażenie ich w majątek, ustalanie zakresu działania, uchwalanie planów gospodarczych, podejmowanie uchwał w sprawie podatków i opłat, kontrolowanie działalności organów wykonawczych i jednostek organizacyjnych. Rada (sejmik) wybiera ze swojego grona przewodniczącego i 1-3 wiceprzewodniczących. Przewodniczący organizuje pracę rady (sejmiku) i prowadzi jej obrady.