Rodzaje osób prawnych według kodeksu cywilnego
Kodeks cywilny nie formułuje definicji osoby prawnej. Ustanawia on w to miejsce kryterium formalne, którym jest uznanie jednostki organizacyjnej za osobę prawną przez przepisy. Według art. 33 k.c. osobami prawnymi w rozumieniu kodeksu cywilnego są: Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Biorąc pod uwagę wspomniane kryterium do osób prawnych należałoby w obecnym stanie prawnym zaliczyć:
– Skarb Państwa,
– spółki kapitałowe,
– przedsiębiorstwa państwowe,
– banki,
– państwowe jednostki organizacyjne,
– spółdzielnie,
– fundacje,
– stowarzyszenia,
– inne jednostki organizacyjne o zróżnicowanym charakterze.
Państwowe jednostki organizacyjne, poza przedsiębiorstwami państwowymi, są to instytucje i zakłady państwowe powołane w większości do prowadzenia działalności publicznej o charakterze niegospodarczym. Należą do nich na przykład państwowe wyższe uczelnie, muzea narodowe, filharmonie, instytuty naukowe, Polska Akademia Nauk, Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Spółkami kapitałowymi są spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne, pozostałe spółki są pozbawione osobowości prawnej. W formie stowarzyszenia prowadzi działalność ogromna większość organizacji społecznych – Związek Harcerstwa Polskiego i inne związki harcerskie, Akademicki Związek Sportowy i in.
Inne jednostki organizacyjne z natury rzeczy stanowią zbiór różnych organizacji, jak partie polityczne, związki zawodowe, jednostki organizacyjne Kościoła Katolickiego i innych kościołów, kółka rolnicze itd. Szczegółowa problematyka wymienionych osób prawnych stanowi w zasadzie przedmiot prawa gospodarczego.