Zastaw

Zastaw może być ustanowiony przez zawarcie odpowiedniej umowy między stronami (zastaw umowny) lub powstaje w określonych okolicznościach z mocy samej ustawy (zastaw ustawowy).

Gospodarczym celem zastawu jest zabezpieczenie wierzytelności. Zastaw może zabezpieczać wierzytelność już istniejącą, wierzytelność przyszłą lub wierzytelność warunkową, to znaczy taką, co do powstania której nie ma pewności. A więc zastaw jest czymś wtórnym w stosunku do istniejącej wierzytelności. Ma on zabezpieczać interesy wierzyciela zwłaszcza wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że dłużnik nie spełni świadczenia.

Wierzyciel odnosi istotne korzyści z zabezpieczenia swoich roszczeń zastawem. W razie gdy dłużnik nie spełni swojego świadczenia, na przykład nie zwróci pożyczki, wierzyciel kieruje sprawę na drogę sądową, a po uzyskaniu prawomocnego wyroku zasądzającego wszczyna postępowanie egzekucyjne. Komornik przeprowadza egzekucję na zastawionej rzeczy, sprzedając ją w drodze licytacji. Z uzyskanej kwoty wierzyciel otrzymuje swoją należność, a resztę, po pokryciu kosztów sądowych i egzekucyjnych, komornik zwraca dłużnikowi. W zaspokojeniu swoich roszczeń z przedmiotu zastawu wierzyciel korzysta z pierwszeństwa przed innymi wierzycielami. Zaspokojenie wierzyciela nie dokonuje się więc w zasadzie przez przejęcie zastawionej rzeczy na własność, z pewnymi wyjątkami przewidzianymi w ustawie.