ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WŁASNE CZYNY CZ. II

Mimo wyrządzenia szkody sprawca nie ponosi odpowiedzialności deliktowej, gdy z uwagi na jego niepoczytalność lub okoliczności wyłączające bezprawność czynu nie można mu przypisać winy. Chodzi tu w szczególności o następujące przypadki.

Z mocy art. 426 k.c. nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę małoletni, który nie ukończył lat trzynastu. Wyłączona jest odpowiedzialność osób niepoczytalnych, czyli takich, które w chwili dokonania czynu niedozwolonego nie miały należytego rozeznania z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego, choćby przejściowego zakłócenia czynności psychicznych (działanie leków, wysoka gorączka). Wyłączenie odpowiedzialności nie zachodzi, gdy zakłócenie świadomości jest następstwem użycia alkoholu lub podobnych środków. W pewnych przypadkach także kalectwo fizyczne (np. ślepota) może spowodować traktowanie osoby jako w danych warunkach niepoczytalnej, gdy na przykład z powodu ułomności nie mogła zachować koniecznej ostrożności.

Nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę osoba, która dopuściła się czynu niedozwolonego działając w obronie koniecznej, w stanie wyższej konieczności, albo stosując dozwoloną przez prawo samopomoc.

Istotne znaczenie dla odpowiedzialności sprawcy za czyn niedozwolony ma zgoda osoby pokrzywdzonej na wyrządzenie jej szkody. Zgoda taka nie wyłącza odpowiedzialności w sposób generalny, nie wszystkimi bowiem dobrami człowiek może rozporządzać w sposób nieograniczony, np. zdrowiem, całością ciała, życiem. Jeśli jednak zgoda dotyczy dobra znajdującego się w pełnej dyspozycji poszkodowanego, odpowiedzialność sprawcy jest wyłączona.

Ciężar udowodnienia okoliczności, od których zależy odpowiedzialność, spoczywa na osobie dochodzącej naprawienia szkody. Musi ona udowodnić szkodę i jej wysokość, związek przyczynowy między szkodą a zdarzeniem, które ją wywołało oraz winę sprawcy szkody. Tak jak za własne czyny odpowiadają osoby prawne za szkody wyrządzone działaniem swoich organów.